ضخامت سنجی به بیان ساده

بعد از این که تولید یک محصول صنعتی مثلا دیگ بخار به اتمام رسید یمی از واجب ترین کارها تست ضخامت سنجی است. اینکه چه روشی را در ضخامت سنجی انتخاب کنیم کاملا بستگی به این دارد که میزان ضخامت جنس رویه و جنس داخل فلز چه باشد‌.

انواع روش­های آزمون ضخامت سنجی

برای اندازه ­گیری ضخامت پوشش­ها، از دو روش کلی می­توان استفاده نمود که توضیح آن به شرح ذیل است:

تست های غیرمخرب

در صورتی که نیاز داشته باشیم چه قطعه سالم بماند و بعد از آن استفاده شود نیاز داریم که از تستهای غیر مخرب استفاده کنیم. در صورتی هم که تعداد کمی قطعه موجود باشد از این روش استفاده می‌شود.

در میان تست های غیر مخرب از همه معروفتر تست التراسونیک است.

۱- مغناطیسی

تست ضخامت سنجی غیر مخرب مغناطیسی

کاربرد تست ضخامت سنجی در روش مغناطیسی برای مواردی صورت می گیرد که جنس رویه یک محصول به اندازه قسمت داخلی آن جاذب مغناطیسی نباشد مثل پوشش های آبکاری شده.

۲- جریان گردابی

تست ضخامت سنجی غیر مخرب جریان گردابی

با اندازه شباهت تست ضخامت سنجی گردابی مشابه تست جریان های مغناطیسی است‌. در این روش هدایت الکتریکی سنجیده می شود و اختلاف بین رویه فلز و جسم پایه فلز فهمیده میشود.

درصد خطا در این روش تست غیر مخرب ضخامت سنجی معمولاً از ۱۰ درصد کمتر است

۳- طیف نگاری یا NDT

تست ضخامت سنجی ndt

در این روش از شبکه ایکس به جز تابانده می شود و شدت و ضعف عبور از پوشش جسم مقدار ضخامت جسم رویه قطعه را به راحتی مشخص می کند.

روش اشعه ایکس کاربرد وسیعی دارد. اما میزان صحت و دقت آن در موارد ذیل کاهش می­یابد:

الف- هنگامی که از عناصر و اجزاء تشکیل دهنده پوشش، در فلز پایه هم وجود داشته باشد و یا بالعکس.

ب- هنگامی که بیش از دو لایه پوشش متفاوت بر روی هم داشته باشیم.

ج- هنگامی که ماهیت شیمیایی پوشش و نمونه­ های استاندارد برای کالیبراسیون دستگاه، تفاوت زیادی داشته باشند.

درصد خطا در این روش تست غیر مخرب ضخامت سنجی معمولاً از ۱۰ درصد کمتر است

۴- اشعه برگشتی بتا

ضخامت سنجی اشعه برگشتی بتا

این روش با استفاده از تابنده بتا و آشکار ساز آن صورت می گیرد. البته ناگفته نماند که در همه موارد کاربرد ندارد. یعنی باید عدد اتمی پوشش قطعه به قدری باشد که تفاوت را به خوبی نشان بدهد در غیر این صورت پاسخ خوبی از این روش نمی گیریم.

این روش حتی برای مواردی که پوشش آنها بسیار ضخیم است هم کاربرد دارد و اگر همه چیز درست سر جایش باشد موارد خطای آن کمتر از ۱۰ درصد است.

۵-تست میکروسکوپی شکست نور

در این روش تست ضخامت سنجی اشیای مورد هدف ما هستند که شفاف باشند و بتوانند نور را از خودشان عبور دهند. روش کار به این صورت است که یک نوری با زاویه ۴۵ درجه به آن سطح می تابانند و برگشتی آن را مورد آنالیز قرار می دهند. با توجه به انعکاس های مختلفی که از جسم برمی گردد می توان ضخامت آن را تخمین زد.

در این روش هم معمولاً خطا زیر ۱۰ درصد است.

روش­های تست مخرب

خوب همان طور که از نام آن هم پیداست روش های تست مخرب ضخامت سنجی در مواقعی صورت می گیرد که تخریب شدن قطعه خیلی مهم نباشد.

۱- انحلالی

خوب همون طور که از نام این تست مخرب پیداست ماده ای جهت انحلال سطح رویه جسم به آن اضافه می شود. در این روش سعی می شود که به جسم پایه آسیبی وارد نشود و انحلال در سطح رویه آن صورت می گیرد. در این روش از مطالعه قسمتهای مختلف آزمایش شده میتوان به میانگین ضخامت پوشش جسم رسید.

درصد خطای این روش هم زیر ۵ درصد است.

۲- تجزیه شیمیایی

این هم مانند روش انحلالی است با این تفاوت که در این مورد به این نگاه نمیشود که جسم پایه حل شود یا نه. معمولا قیمت های قطعه در این روش تست مخرب درگیر میشوند. پس چطور به ضخامت قطعه پی میبرند؟ از تقسیم جرم پوشش بر دانسیته و سطح آن. این مورد هم با این که دقیق به نظر نمیرسد اما درصد خطایی زیر ۵ درصد دارد.

۳- کولومتری

در این روش تست مخرب ضخامت سنجی مقدار خاصی الکتریسیته به سطح قطه وارد میشود. البته قطعه هم باید در شرایط خاصی باشد و تحت شرایط مناسب ضخامت رویه آن مشخص میگردد. این روش بر روی پوشش های فلزی بر روی اجسام پایه قطعه صورت میگیرد. و معمولا درصد خطایی زیر ۱۰ درصد دارد.

۴- میکروسکوپی

این روش دیگر با تفسیر اتفاقات در طول تست مخرب ضخامت سنجی صورت نمیگیرد. در این روش با استفاده از میکروسکوپ و سطح مقطع بریده شده جسم یا قطعه میتوان به ضخامت رویه و موارد مختلف قطعه پی برد. درصد خطای این مورد هم چیزی کمتر از ۱۰ درصد است.